Wszystkie artykuły
KATEGORIA
PsychoterapiaRozwój

TSR – historia, fakty, badania.

20 stycznia 2025

Skąd się wzięła Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach?

Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach (ang. Solution Focused Brief Therapy)

to podejście, które powstało w USA, w latach 70 -tych a jego twórcami są psychoterapeuci: Steve de Shazer i jego żona Insoo Kim Berg. Wspólnie stworzyli oni Brief Family Center w Milwaukee, w ramach którego wraz z zespołem rozwijali nowy model terapeutyczny, bazując na dorobku M. H. Ericksona, pracach J. Haley’a, D. Jacson’a i J. Weakland’a oraz metodach stosowanych w Mental Research Institute w Palo Alto. 

Obecność TSR w Polsce

W naszym kraju TSR rozwija się od lat 90-tych, należy do rodziny uznawanych podejść systemowych i dzisiaj jest jednym z szesnastu współczesnych wiodących systemów psychoterapeutycznych. (J. O. Prochaska, J. C. Norcross, 2006). Jednym z głównych stowarzyszeń działających na rzecz rozwoju Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach w Polsce jest istniejące od 2008 r PSTTSR – czyli Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach, które prowadzi zgodne z obecnymi wymogami polskiego prawa programy certyfikacyjne dla specjalistów oraz ośrodków pracujących w tym podejściu. Dzisiaj do stowarzyszenia należy ponad 1300 członków. Stowarzyszenie rekomenduje również ośrodki szkoleniowe w Polsce, które kształcą terapeutów TSR dbając o określone standardy merytoryczne. 

19 lutego 2024 PSTTSR zostało przyjęte do grona organizacji członkowskich Polskiej Rady Psychoterapii. To wszystko stanowi bardzo ważny punkt odniesienia dla klientów, którzy poszukują dla siebie najskuteczniejszej, opartej na dowodach naukowych metody terapii i najlepszego terapeuty. Zawsze warto zasięgnąć wiedzy na temat samego nurtu, ale też kompetencji i ścieżek kształcenia specjalistów w tym podejściu i zajrzeć na stronę: https://psttsr.pl/

Warto też oczywiście pytać wybranego terapeutę o wszelkie kwestie związane z jego lub jej kompetencjami.

Skąd w ogóle wiemy, że, psychoterapia jako metoda jest skuteczna?

Zanim zajmiemy się poszukiwaniem dowodów na skuteczność TSR warto przypomnieć, że generalnie psychoterapia to dziedzina szeroko badana za pomocą metod zarówno o charakterze ilościowym jak i jakościowym. Do zasadniczych kwestii badawczych należy zazwyczaj sprawdzanie, czy psychoterapia działa, jakie czynniki wpływają na efektywność procesów terapeutycznych oraz czy istnieją istotne różnice w zakresie skuteczności odmiennych nurtów psychoterapii. Badania dotyczą też efektywności terapii dla poszczególnych grup osób np. dorosłych, dzieci, młodzieży, par oraz dla różnych obszarów problemowych, z jakimi mierzą się klienci np. depresji, lęków, uzależnień, zaburzeń behawioralnych, doświadczenia traumy i wielu innych. Z poszczególnych badań powstają metaanalizy, dające dokładniejszą i szerszą wiedzę niż analiza pojedynczych wyników.

W chwili obecnej metaanalizy licznych badań wskazują, że psychoterapia jako metoda oddziaływania prowadzi do pozytywnych efektów, przewyższających te, które uzyskują grupy kontrolne – czyli takie, które mierząc się ze swoimi trudnościami, nie korzystały z terapii.

TSR – skuteczne podejście oparte na dowodach naukowych

TSR jest podejściem terapeutycznym, które od samych początków opiera się na analizie empirycznej w odróżnieniu od wielu innych nurtów terapeutycznych, dla których istotą były głównie podstawy teoretyczne i filozoficzne. Bardzo istotny jest fakt, że twórcy nurtu, Steve de Shazer i Insoo Kim Berg wraz z zespołem, badali skuteczność stosowanych oddziaływań podczas pracy ze swoimi klientami, szukając najlepszych sposobów na poprawę jakości ich życia. Były to niezliczone godziny obserwacji realnych sesji terapeutycznych i skrupulatne zbieranie informacji, co prowadziło do ​​​​postępu w kierunku wyznaczonego celu klienta, a co nie. W ten sposób powstały narzędzia do dziś stosowane w podejściu TSR. (Lipchik, Derks, LaCourt i Nunnally, 2012).

W ciągu ostatnich lat przeprowadzono liczne badania, w tym tzw. randomizowane badania kliniczne (RCT), do tego kilka metaanaliz i szereg przeglądów systematycznych.  (Szerszy przegląd zakresu badań nad TSR można znaleźć w: Kim, Smock, Trepper , McCollum i Franklin, 2010; oraz Kim, Jordan, Franklin i Froerer, 2019).

Ogólne wnioski jasno wskazują, że TSR stanowi skuteczne podejście do radzenia sobie z różnymi trudnościami i problemami natury psychologicznej. Siła efektu oddziaływań TSR jest podobna, a w niektórych przypadkach nawet lepsza w porównaniu do efektów uzyskiwanych w przypadku innych podejść terapeutycznych (jak np. terapia poznawczo-behawioralna, systemowa, Gestalt itp.). Co szczególnie warte jest podkreślenia – wspomniane efekty można zaobserwować podczas mniejszej liczby sesji oraz przy zastosowaniu „bardziej łagodnego stylu podejścia” (Gingerich, Kim i MacDonald, 2012; Kim i in., 2019; Trepper i Franklina, 2012). Oznacza to, że sam proces terapeutyczny dla klienta jest odbierany jako łagodniejszy, mniej obciążający, oparty na współpracy pomiędzy klientem a terapeutą oraz partnerstwie w konstruowaniu rozwiązań.

Cytując zaledwie klika z przeprowadzonych dotąd badań, możemy stwierdzić, że TSR działa zarówno w przypadku pracy z dziećmi jak i dorosłymi. Dla przykładu wskazują na to badania Carr, Hartnett, Brosnan i Sharry, 2018; Gong i Xu, 2015; Gong i Hsu, 2017; Kim, 2008 – nad skutecznośćcią w pracy z dziećmi i młodzieżą, a także w przypadku dorosłych (Kim, 2008; Kim i in., 2015; Schmit, Schmit i Lenz, 2016). 

Przykładowe problemy i trudności, gdzie zastosowanie TSR okazało się skutecznym podejściem to:

  • problemy behawioralne dzieci i młodzieży (Carr i in., 2017; Gong i Xu, 2015; Gong i Hsu, 2017);
  • depresja, lęk i budowanie poczucia własnej wartości (Gong i Xu, 2015; Kim, 2008; Schmit i Schmit, 2016 oraz Habibi, Ghaderi, Abedini i Jamshidnejad, 2016);
  • fobie społeczne (Atecs, Bünyamin; Genccdougan, Bacsaran, 2017);
  • relacje małżeńskie (Dorche, Khadijeh Panahi; Kimiaei, Seyed Ali; Ghahramanzadeh, Melika, 2017);
  • uzależnienia (Kim, Brook i Akin 2018; Smock i in., 2008);
  • przemoc domowa (McCollum, Stith i Thomsen,  2011, Stowarzyszenie Niebieska Linia 2018 nieopublikowane badania);
  • uzyskiwanie wsparcia w problemach zdrowotnych (Zhang, Franklin, Currin-McCulloch, Park i Kim, 2018);
  • nadużywanie substancji psychoaktywnych (Kim, Brook i Akin 2018; Smock i in., 2008);
  • praca z rodzicami dzieci z problemami związanymi z traumą i nadużywaniem substancji psychoaktywnych w przypadku dzieci objętych systemem opieki (Kim i in., 2018)

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę równoważną skuteczność TSR w stosunku do innych nurtów, krótszy czas trwania i podejście oparte na współpracy klient – terapeuta, uznające, że to klient jest ekspertem od swojego życia, TSR jest doskonałą metodą psychoterapii pierwszego wyboru opartą na dowodach w przypadku większości problemów psychologicznych, behawioralnych i relacyjnych zarówno u dzieci, młodzieży jak i dorosłych.

Pena lista badań znajduje się na stronie European Brief Therapy Association EBTA: https://www.ebta.eu/sf-research-list/

Lista zawiera około 400 referencji i jest aktualizowana 2 razy w roku.


O AUTORCE ARTYKUŁU:
Katarzyna Szałek-Zielińska jest współzałożycielką ICTK i Ursynowskiego Centrum Terapii Krótkoterminowej. Członkini Polskiego Towarzystwa Psychologicznego oraz Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów TSR. Specjalizuje się w pracy indywidualnej z dorosłymi, szczególnie w zakresie wsparcia osób w kryzysie życiowym, zmagających się z depresją, lękami, wypaleniem zawodowym.
Katarzyna Szałek-Zielińska