Wszystkie artykuły

Zdrowie psychiczne – dynamiczny stan wewnętrznej równowagi.

W jaki sposób myślisz o swojej kondycji psychicznej? Co dla Ciebie oznacza zdrowie psychiczne? Możliwe, że zdrowie psychiczne postrzegasz w sposób binarny – w jednoznacznych kategoriach: można być zdrowym albo chorym psychicznie. A jest zupełnie inaczej. Każdy z nas doświadcza zdrowia psychicznego na bardzo złożonym kontinuum: od dobrego samopoczucia, zadowolenia i ogólnego dobrostanu do stanów cierpienia, smutku, dyskomfortu. Zdrowie psychiczne nie jest wyłącznie brakiem choroby a czymś więcej – to dynamiczny stan wewnętrznej równowagi, który umożliwia człowiekowi satysfakcjonujące radzenie sobie z życiem w różnych jego obszarach, okolicznościach i na różnych etapach. Poszczególne okresy naszego życia (np. dojrzewanie, rodzicielstwo, przejście na emeryturę) albo trudne doświadczenia, jakie nas spotykają, mogą tę równowagę zmieniać. 

Bilans zdrowia psychicznego

Składowe zdrowia psychicznego to kategorie, które przeżywamy bardzo subiektywnie, warto więc postawić sobie proste, wydawałoby się, pytania: jak się mam? jak się czuję? jak oceniam swoją kondycję psychiczną? Na początek bardzo ogólnie, żeby sprawdzić, co się pojawia w odpowiedzi na takie pytania w sferze twoich myśli, emocji, żeby dostrzec to, co jest dziś obecne w twoim życiu. Taki osobisty bilans zdrowia psychicznego można wykonać, przyglądając się własnemu funkcjonowaniu w kilku obszarach: 

relacje – satysfakcjonujące relacje z innymi, rodzina, przyjaciele, poczucie przynależności, działania na rzecz społeczności, 

ciało – zdrowie, sen, ruch, właściwa dieta, odpoczynek, 

funkcjonowanie w świecie – otoczenie, praca zawodowa, cele życiowe, poczucie sensu i niezależności, możliwości rozwoju i realizowania swoich zainteresowań,

dobrostan psychiczny – odporność psychiczna, reakcje na stres, emocje, życie w zgodzie z własnymi wartościami, uważność wobec siebie, poczucie własnej wartości, świadomość własnych zasobów, relacja z samym sobą.

Autodiagnoza

W podejściu TSR często stosujemy prostą skalę jako narzędzie, które pomaga w dokładniejszym określeniu, w którym miejscu jesteśmy. Wyobraź sobie skalę od 1 do 10, gdzie 10 oznacza poczucie najwyższej satysfakcji, gdzie twoje sprawy wyglądają tak, jak tego chcesz, a 1 oznacza najniższe możliwe poczucie satysfakcji, gdzie to, czego chcesz, realizowane jest w stopniu minimalnym. Weź kartkę i zastosuj tę skalę do każdego z wymienionych wyżej obszarów. 

W ten sposób możesz przyjrzeć się swoim najgłębszym potrzebom i jaśniej wyrazić złożone, intuicyjne obserwacje dotyczące momentu życia, w którym jesteś. A wszystko po to, żeby rozpoznać obszary, w których potrzebujesz wprowadzić zmiany, tak aby móc cieszyć się zdrowiem psychicznym i żyć w równowadze. 

Jeśli taka autorefleksja jest dla Ciebie w jakikolwiek sposób trudna do samodzielnego zrobienia – bo może nie umiesz sobie odpowiedzieć na te pytania, albo pojawiają się uczucia, które są dla Ciebie niewygodne, albo po prostu wolisz z kimś o tym porozmawiać – to jest doskonały temat na konsultację psychologiczną. Ciekawość samego siebie to niezwykle ważna jakość na drodze rozwoju!

Nie ignoruj

Dla każdej i każdego z nas jasne jest, że jak ciało choruje, to trzeba je leczyć u odpowiedniego specjalisty. Ze złamaną nogą idziemy do chirurga. Z bardzo różnych powodów nadal inaczej traktujemy nasze zdrowie psychiczne: czekamy, aż samo przejdzie, wstydzimy się o tym rozmawiać, nie wiemy, gdzie szukać pomocy…… Niby problemów ze zdrowiem psychicznym nie widać tak wyraźnie jaz złamanej nogi. Moim zdaniem widać: na początku w nieznacznych zmianach nastroju, aktywności życiowej, poziomie energii, reakcjach emocjonalnych na różne sytuacje, w zaburzeniach snu czy apetytu. Bywa, że samo nie przejdzie i czujesz się coraz gorzej. Wracając do prostej analogii ze złamaną nogą – jeśli się nią nie zajmiesz odpowiednio, to taka kontuzja może przerodzić się w trwały problem i nigdy nie wrócisz do pełnej sprawności. 

Dlatego uważność wobec siebie samych ma ogromne znaczenie dla zdrowia psychicznego. Zignorowany problem zazwyczaj nie znika magicznie, a tylko się pogłębia i może prowadzić do niekorzystnych zmian w życiu.

Na co więc zwrócić szczególną uwagę? Zmiany funkcjonowania w takich obszarach jak: nastrój, myśli, aktywność, motywacja, pamięć, koncentracja, sen, apetyt, odporność na stres. Jeśli doświadczasz lęku, zamartwiania się, negatywnych myśli na swój temat, bezsilności, wybuchów złości, trudności w wykonywaniu codziennych zadań, apatii, drażliwości, trudno ci panować nad popędami i impulsami, podejrzewasz u siebie uzależnienie, odczuwasz chroniczne zmęczenie i senność, masz poczucie utraty sensu życia – to wszystko stanowi ważne symptomy, z którymi należy zgłosić się do specjalisty.

Co jeszcze warto wiedzieć? Wystąpienie pojedynczego objawu nie świadczy o chorobie – każdy człowiek może doświadczać zmian nastroju czy jakiejkolwiek innej rzeczy wymienionej powyżej. Jeśli jednak staje się to długotrwałe, jest tego coraz więcej i ostatecznie powoduje to zmiany w ogólnym funkcjonowaniu, to jest to wyraźny sygnał alarmowy.

Wymienione kwestie nie wyczerpują w żaden sposób wszystkiego, co powinno być sygnałem do umówienia wizyty u psychiatry czy psychologa, jednak w moim doświadczeniu są to najczęściej rozpoznawane objawy.  

„Uncja zapobiegania jest warta tyle, co funt leczenia” Benjamin Franklin

W przypadku zdrowia psychicznego mamy do czynienia z wieloma czynnikami i nie zawsze na wszystkie możemy wpływać. Jednak dokonując codziennych, często drobnych wyborów dotyczących stylu życia, zaczynając od diety, snu, aktywności fizycznej możemy w prosty sposób o siebie zadbać. I tak naprawdę tu zaczynają się schody – bo te najprostsze rozwiązania bywają trudne do wdrożenia w życie. Podobnie z uważnością na siebie, troską o swoje potrzeby i życzliwością. Włączanie do swojego życia regularnych praktyk dbania o siebie na różnych poziomach funkcjonowania buduje większą odporność na kryzysy, które mogą nastąpić i stanowi profilaktykę zdrowia psychicznego. A taki fundament jest bezcenny.

Więc nie czekaj: „Zacznij tam, gdzie jesteś. Użyj tego, co masz. Zrób to, co możesz” Arthur Ashe